Eiqui estivemos varios membros de Rexeneracion Forestal Autóctona (RFA) o pasado sábado 13 de Xaneiro en Pontecaldelas, e isto é o que escoitamos.
ENCONTRO COMARCAL
Alternativa de En Marea para un territorio Vivo
SEN LUMES. EN VERDE. CON FUTURO
1. Aprender dos Erros. O sistema de emerxencias e a extincion dos lumes forestais.
ISABEL TORRES : Membro do colectivo A Rente do Chan
Se pretende facer un corredor forestal autóctono en Gradin, Paradela e Taboadelo con faixas de frondosas. Unha banda de 50 metros das casas sen especies pirófitas como mimosas, piñeiros e eucalipto, coa posibilidade de ampliacion a mais metros. Taboadelo ten a Carballeira de San Vicente como faixa de seguridade, pero tamén hai zoas de eucalipto. Hai que falar cos proprietarios, que son moitos, e ofrecerlles algo. A idea é vender toda a leña xunta negociando cas madereiras. Isto incluye a poda as beiras do rio.
Accions – Propostas de uso, localizar proprietarios, cortar especies pirófitas, limpar camiños
Gastos – No proxecto, voluntariado, rozas e control de rebrote, plantación de frondosas, aluguer maquinaria, arranxo de muiños
Ingresos – O Concello pode aportar un técnico
Subvención da Deputación pra parques forestais
Propriedades
Das empresas da sector madeira
Actividad – educativas nas escolas, rutas de sendeiros, señalizar camiños
DAVID RODRIGUEZ : Bombeiro Forestal e deputado de En Marea
A Vaga de Lumes
Causas – Desde Marea piden a profesionalizacion de extincion con
-unha estratexia integrada
– realizacion de campañas culturais e conscienciacion institucionalizadas (este ultimo baixou moito dende o 2016)
-un novo modelo forestal
Das 200,000 hectareas do que se falou nos tempos de Franco anos atras, xa supera os 500,000 hectareas a superficie forestal plantado de eucalipto en Galicia. É necesario incrementar e mellorar a actividade inpectora de especies na defensa da normativa. Estamos coa mitade de número de incendios do 2005 pero a superficie quiemada é moito maior. No 2006 quiemaron 21,112 hectareas.
Outro dato, dos 22 grandes incendios de España este ano, 8 foron en Galicia, mentras que é a comunidad autonómica onde mais se gasta en o que chaman “prevencion”.
O PLADIGA, “politica e medidas na defensa dos territorios forestais” é unha copia e pega un ano tras outro, totalmente ineficaz. Os medio aereos moitas veces non actuan. No 2017 habia 177 medios terrestres da Xunta, con mala distribucion. Zoas moi castigados como Peña Trevinca lle quitaron medios.
Hai unha inexistencia de mando único : interveñen TRAGSA, SEAGA, Brigadas de concellos, BRIF, NATUTÉCNICA, OPERACION CENTINELA, (este ultimo son os famosos “homes de verde” que o ano pasado só detectaron 150 incendios), UMG. O negocio do lume se centra moito nos medios aereos. Tamén hai prevaricacion por exemplo o GRUPO 6 encargado de facer os empallamentos, se viu como o botaron en zoas chás pra acabar antes.
CLAUDIO QUINTÍLLAN : Técnico de Explotacions Forestais e membro da Asociacion Galega de Comunidades de Montes
Na transición entregouse o monte aos veciños pero sin ninghuna planificacion. Hai un abandono do rural : das 2900 comunidades de montes que podia haber, 1000 xa non existen porque non hai poboación. Se estan a perder 74 aldeas ó ano na actualidade. A Xunta, despois dos incendios, presentou o mesmo calendario de subvencions que os outros anos, e a estas alturas ainda estan decidindo que facer. O unico que se fai e practicamente en nivel proprio.
Unha quinta parte da masa forestal é eucalipto. Non temos nin foraxe pra o gando, temos que importar. A parcelaria e outra desfeita, hay 300,000 hectareas feitas e queren facer outros 150,000 hectareas, pero esta todo nun estado lamentabel, moitos plantacion de piñeiros e eucalipto. Cando un proprietario se anima a facer a parcelaria, a Xunta tarda 15 anos a levalo a cabo, e por este abandono moitas veces plantan o terreo de eucalipto.
A administracion ten moitas ferramentas pra intervir, pero parece que as oficinas das cidades estan moi lonxe do rural, e non se divulga, nin se educa.
Dous terceiros partes do territorio é rural, é moi complicado a sua xestión. Hay un absentismo de 70-80%, menos na Mariña que hai menos. Os proprietarios non saben onde teñen as terras.
Necesitamos : -Ordenación do territorio
-Ordenación dos espazos
-Recuperar as mellores terras agrarias
-Franxas de minimo 50 metros arredor das poboacións de hortas e pastos. Mais cada zoa ten necesidades diferentes.
VICTOR ÁLVAREZ : Técnico da Conselleria de Medio Rural
Non hai un obxectivo de país. O abandono do rural levaron asociados entre outras cousas unha reduccion das actividades agro-silvo-pastorais e trouxo unha repoboación indiscriminada de especies pirófitas. As alternativas incluyen pasto con animais e plantación de setos. O peor será cando se xubile a ultima xeneracion activa, e os xoves que quedan só pode xestionar unha pequena parte do territorio. Canto menos actividade, mais incendios.
PONTECALDELAS
Superficie util agraria – 39%
Forestal arborizado – 60.9%
Superficie – 6000 hectareas
Industrias da madeira (incluindo a fabrica de contrachapados etc.) 6
Ten que haber un control do combustibel vexetal vivo. Con pastoreo de gando se pode reducir moito, nun proxecto concreto houbo 80% menos de biomasa despois de 3 anos de pastoreo. Hai unha concurrencia polo espazo agrario dos cultivos enerxeticos. Tamén influye o despegue dos países emerxentes como China e India que demandan maís enerxia e alimentos. É sostibel o mundo urbano cas actuais niveis de consumo de enerxia, pero con menos territorio agraria. O silvo-pastoreo non é atrasado, necesita unha planificacion integral previa e esixe formación dos gandeiros. É 30% mais caro limpar o monte con maquinaria que con gando, mais xenera traballo, carne, ingresos etc. Hai que compatibilizar a producción de pastos con forestal de alta calidad.
Alternativas : Castaños para froito con herba debaixo pra pasto.
– En Navea de Suarna, presentouse un proxecto unindo parcelas privadas pra utilizalas. Ó principio os 14 veciños non aceptaron. Despois de 8 anos varios veciños perderon o seu traballo e non lles quedou outra que aceptar o proxecto. Aumentaron de 80 a 200 vacas que as cuidan 2 persoas pagados pola comunidade. Crearon traballo e ten un impacto moi positivo na zoa.
. En Mondoñedo hai un aproveitamento de cogumelos que, de 1000 hectareas da 400-500kilos ó ano con ingresos de 2,500 euros
– En Guitiriz hai unha zoa de agricultura ecoloxica, e unha plantacion de pino e castaño micorizados
– En Carballo nunha área de 750 hectareas fixeron un peche para o cabalo galego, unha plantación de 3 variedades de pino con franxas de frondosas onde se aproveita a resina. Tamén hai 100 colmeas de abellas para mel e 150 porcos celtas.
– En Lousame hai outro proxecto de pastoreo equino e vacuno coa fabricacion de conservas.
XOSE ALFREDO PEREIRA : Presidente da Organizacion Galega de Comunidades de Montes
É necesario un monte multi-funcional e productiva. Por exemplo de 100 hectareas de comunidad de montes pódese conseguir uns beneficios de 70,000eu ó ano. Pra isto é moi importante a implicacion da veciñanza e que o permita o goberno. É factibel que entre 120 veciños se reparten os productos do monte como leña, mel etc. Habia que mellorar o procedimento democrático, maís temos que facernos XESTORES SOCIAIS, que quere decir que non fai falla que sexamos expertos en monte, se non temos que contractar a profesionais. Non se pode aluguer os montes como se esta a facer porque o PP ten como obxectivo a eucaliptización e o Monte Veciñal estorba. Se esta a privatizar a xestion para dar os montes a empresas privadas, con un caracter romano. Incluso en moitos comunicados cambiaron o nome, agora é Monte Colectivo en lugar de Monte Veciñal, a diferencia é que e privado.
Fai pouco aprobouse no Parlamento 2 modificacions:
1- O Concello atraves de Medio Rural, pode xestionar e ceder o monte a terceiros para 50 anos. Neste procedimento non hai xunta lectora ninsiquera, e unha vez cedido non se pode recuperar ata despois de 50 anos.
2- A Xunta pode considerar abandoado un monte veciñal e incorporala ó Banco de Terras. Por exemplo se non está repartido en 25% gando, 25% madeira etc, se lle rouba o monte, cando eles non cumplen nin a Ley de Incendios nin a Ley de Montes. O Banco de Terras reparte terras a quen as solicita, sin que os veciños poden decir nada.
Esto son impedimentos graves, que incluye papeleo interminabel, e todos dirixidos só a montes veciñais, non a empresas privadas como ENCE, que non lles obligan a gastar un porcentaxe dos seus ingresos en proxectos medioambientais por exemplo.
3-Edificacion do solo : Os Concellos poden usurpar monte comunal para campos de golf etc., a ley dicta que é propriedad do Concello e os veciños non teñen nada que decir.
Outro exemplo é o Monte Nodalla, que entrou na Rede Natura. Nos anos 80 declarouse Monte Comunal. Desclasificouse fai pouco porque din que o monte ten usos sociais porque ten camiños, aparcamentos etc. por estar na Rede Natura. A Xunta, por este motivo, non cede a xestion!
Hai que loitar para salvaguardar o monte veciñal. Temos que crear alianzas. Temos historia. En Inglaterra todo o monte se privatizou no siglo 19, aqui o labrego gañou o dereito ó monte comunal.
XOSE CONSTENLA : XEÓGRAFO, Os lumes como problema urbán.
Coa vaga de lumes do outubro pasado veuse afectado as zoas urbanas. O territorio agora é rural e urbano, non hai distincion. Divídese en 3,
-tecido productivo (monte)
-tecido residencial (a aldea)
-rede de camiños
É un sistema complexo, hai un intercambio de enerxia en modo solidario e asi necesitan uns dos outros. No 1956 veu o Lei do Solo, e coa capitalizacion das rentas agrarias e divisas da emigracion houbo impulso.Foi un instrumento de desenvolvemento económico resultando na liberación do solo e plusvalias urbanas. Este dou como resultado os espazos de hoxe en dia. Os bancos ofreceron financiacion pra a construccion de vivendas que resultou en :
– a pronta diseminación e a aparicion de construccions en eidos productivos
-a urbanizacion do rural con edificaciones “autistas” (edificios inacabados, cas costas ó campo, al lado de leiras etc.)
-crecemento das grandes cidades e exodo rural
Nos anos 50, todo era concentrado en nucleos rurais, despois cada ano estaba mais cheo de construccions. O mundo rural é todo e non se pode separar o rural e o urbano. A transformacion é a diseminación residencial, con camiños cortando terreos e o incremento de masa forestal.
No 1985 entrou a ley LASGA, unha adaptación da lei de solo que trouxo a especulación inmobilaria e a consolidación do mundo urbano, Xenerou espectativas economicas, calificando de urbanizable os terreos, ainda que na maioria dos nucleos non se chegou a construir todo e moitas parcelas quedan illados con hortas arredor etc. En Pontecaldelas nos anos 50 habia 7025 veciños e 1119 vivendas, no 2017 son 5625 veciños e 3207 vivendas, ainda sendo construidas 200 vivendas nos ultimos anos en tempos de crise.
Conclusion:
– Mercantilizacion do territorio que resulta en
– perda de complexidade (riqueza/benificio)
-territorio sen modelo, inxestionabel e irreversibel
-espazos sen contido que leva ó monocultivo e abandono
-custos espaciais leva a “solucions espaciais”, os incendios son a solucion do capitalismo, que resulta na concentracion nas cidades e a fuga de xovenes
Que facer:
-Temos a oportunidade de dotar o territorio de contido e significado, incrementando a sua complexidade e diversidade, porque hai tamén o dereito DO territorio
– Atendendo aos procesos que emerxen dende abaixo con loxicas distintas das da acumulacion do capital
– Empregar agullas e fios novos dende un impulso creativo e non destructivo.
Que o DEREITO DO TERRITORIO SEXA UN SUXIETO POLITICO.
LUIS VILLARES : Voceiro de En Marea
A tramitación subsidiaria é moi lento e complicado, non chegan as subvencions a onde teñen que chegar, mais tes que ter minimo 1 hectarea. A ley Cuiña, que deu luz verde a todo tipo de construccions tendo un minimo de 2000m2, axudou a falta de ordenacion. Agora cambiou e é casi prohibido construir en moitos sitios. ENCE paga mais caro o eucalipto canta mais cerca da fabrica, asi que se sigue plantando eucalipto. Empeza a cambiar a consciencia, porque se esta vendo o nefasto resultado da eucaliptizacion. Hai que implicar a xente pra conseguir de eliminar as especies pirófitas en franxas de 50 metros das vivendas. Só asi pódese conseguir unha transformacion.
A proposta de En Marea é de informar. Os lumes non son mais que a febre dun territorio enfermo.
– En Marea fixo unha oferta de pacto sobre o territorio 6 semanas antes do Domingo Negro, e 10 dias antes houbo un debate sobre o estado da nación.
-Non hai trama de terrorismo. A Xunta pagou 77,000eu a xornais impresos para publicar a declaracion de Feijoó sobre os incendios, recalcando a existencia dun enemigo externo.
-Houbo manipulacion informativo, de feito xestionaron antes a opinion publica que a catastrofe.
-A solidaridade da poboacion e o abandono da administracion
– A incompetencia da Xunta despois dos lumes, abandono dos concellos e da xente que perdeu todo.
– As 30 medidas de Feijoó, propuso un pacto con 16 normas de lei que xa eran vixentes, con 57% xa vixente, 21% rectificadas e 18% de novas medidas.
O máximo responsabel é Tomás Fernandez Couto, o Director Xeral de Ordenacion Forestal
– Non é o monte, é o país, non é un problema rural nin forestal, é un problema territorial.
Necesitamos un Pacto Nacional polo Territorio, encontramos compromiso de todas as forzas politicas. Pero ten que ser un Pacto Social cos ciudadanos, se non é imposibel de mover o modelo.
– Un rural Vivo, onde a xente poida vivir con dignidade e con calidade de vida sen que ter que emigrar.
– Asumir o cambio climatico e adaptarse a el con enerxias sostibles etc.
-Un novo modelo forestal
-Fronte o abandono, a recuperacion agrogandeira que da riqueza e traballo
-Educacion, de prevencion e extincion, un sistema publico con mando unico e unha poboacion preparada. Como nun titular da prensa – “ La generacion que faltó a clase para apagar el monte”
– Un territorio ordenado e vertebrado.
Isto foi o que nos negaron na Comision do Estudo despois dos incendios, coa mision de deixar todo igual, de non aprender, de calar. temos un desexo compartido, DEFENDER O BEN COMÚN.
